Binnen de grenzen die de fysieke werkelijkheid ons oplegd is cultuur altijd te beschouwen als een (aangeleerde) manier van doen, cq: >> Hoe houden we onze kinderen gezond en sociaal, >> Hoe maken we ons eten gezond en smakelijk, >> Hoe voorkomen we dat er promiscue chaos ontstaan, >> Hoe houden we onze buurt, dorp, land in enige mate productief en harmonieus, >> hoe verdedigen we ons te dreigingen. De lijst kan schier eindeloos worden uitgebreid.
De gevonden (en gehandhaafde) oplossingen zijn vaak van grote schoonheid en getuigen van enorme creativiteit. In de vorm van tribale kunst genieten we nog steeds van allerlei beeldhouwwerk, muziek en dans. Maar ook hier kent de werkelijkheid kent helaas twee kanten.
Culturele oplossingen voor een probleem zijn in sommige gevallen doorspekt met angst, lompheid, grimmigheid en geweld. Infanticide van tweelingen is daar een voorbeeld van. Maar kinderarbeid in ontwikkelingslanden om voor ons de kleding of andere goederen goedkoop te houden eveneens.
Wij gaan er van uit dat er een dynamiek ontstaat tussen allerlei verschillende krachten: spanningen binnen een volk, invloeden van andere culturen, milieu, de fysieke en materiële context, economie en techniek. En waarschijnlijk ook het toeval. In de dynamiek van alledag ontstaat ons inziens een chaostheorie gelijkende werveling van angsten, ideeën en opvattingen die uiteindelijk een (tijdelijke) vorm aanneemt in een manier van doen.
De elementen in deze “werveling” zouden in een tribale samenleving extreem kort samengevat kunnen worden als:
Religieus: Wat al gelooft wordt – bijvoorbeeld: er zijn hemelse geesten en aardse geesten; de voorouders deden het al op een bepaalde manier; alleen dieren krijgen meerlingen; veel kinderen krijgen is een zegen. Of: tweelingen hebben grote invloed op de regen en de vruchtbaarheid. Of men gelooft helemaal niet in goden. In alle gevallen beïnvloeden dit soort ideeën de gekozen oplossing. | |
Sociaal: Conflicteren de rollen in het sociale systeem van rechten, erfenis en opvolging als er sprake is van een dubbele aanspraak. Bij de Ashanti bijvoorbeeld zijn tweelingen welkom, behalve als het kinderen van de koning zijn. | |
Economisch: Er is geen mogelijkheid twee kinderen of zwakke kinderen groot te brengen. Dan wordt de familie of de gemeenschap bedreigd met gebrek en hongersnood. (Overigens sowieso een reden van infanticide. Niet alleen van tweelingen). | |
Intercultureel: Welke ideeën neem je over van buurvolkeren. Daarbij spelen ook machtsverhoudingen, oorlog en vrede. In Afrika liggen tweelingcultus en tweelingmoord bij buurgemeenschappen – soms ook nog van hetzelfde volk – dicht bij elkaar. De “nieuwe” religies islam en christendom keuren kindermoord sterk af en verzetten zich ook sterk tegen de positieve, in hun ogen heidense, rituelen van tweeling verering. Veel regeringen handhaven wetten tegen infanticide waar ze dat kunnen. | |
Emotioneel: Stelt u zich voor dat – in uw waas van hechtingshormonen vlak na de geboorte – één of beide van uw net geboren kinderen worden afgekeurd en diep in het bos worden achtergelaten! Stelt u zich voor dat uw vrouw, dochter, zuster, buurvrouw, vriendin of nicht verbannen of vermoord wordt, omdat ze een tweeling kreeg! Dat moet bij de meeste mensen onvermijdelijk diepe weerstand en verwarring oproepen. En dit ondanks alle rationalisaties en redeneringen of hoe men het ook “recht” probeert te praten. Het zou zo maar eens kunnen dat het volksverhaal van de Yaruba over koning Shango (rond 1750) mede op deze emotionele weerstand gebaseerd is. Deze koning weigerde zijn pas geboren tweeling te vermoorden en gaf zo ruimte aan vele anderen om het ook niet te doen. |
Hoewel het niet het hoofdonderwerp van deze website is, beschouwen wij de website ook als een herinnering aan deze anonieme en vergeten slachtoffers van infanticide. En een eerbetoon aan het (culturele) verzet ertegen.