Niet alle paren zijn tweelingbeelden
Op het internet zijn heel veel afbeeldingen van paren en dubbelbeelden te vinden. Zowel authentieke (ooit echt gebruikte) als kopieën (ongebruikte) en/of opgesmukte namaak voor de westerse markt. In allerlei soorten en maten. In de vorm van beeldjes of in de vorm van meubels of reliëfkunst of van gebruiksartikelen. Bijna niets daarvan verwijst naar een tweelingcultus. Meestal gaat het om een verwijzing naar de dualiteiten in het leven: om het manlijke en het vrouwelijke, om waarheid en bedrog, hemel en aarde of om andere dualiteiten.
Voorbeelden daarvan zijn bijvoorbeeld de Trickster Eshu – een Orisha (een god) – van de Yaruba. Zij heeft in veel gevallen zowel van voren als van achteren een gezicht. Vaak in het uit einde van een langgerekt “achterhoofd”. In het pantheon van de Yaruba staat zij voor zowel orde als voor chaos. Ze is zowel God als Godin. Ze is de boodschapper van de andere Orisha’s en ze doorbreekt de orde vaak met voor tweeërlei uitleg vatbare boodschappen. Het is een krachtige god, maar je kunt nooit helemaal van haar op aan. Soms wordt deze godheid ook als twee poppen afgebeeld: een manlijke en een vrouwelijk, met elkaar verbonden door een koord of iets dergelijks.
Een andere voorbeeld zijn de Tugubele van de Senufo die soms in tweetallen worden afgebeeld. Deze beeldjes verwijzen naar natuurgeesten en naar het niet in cultuur gebrachte woeste land buiten de steden.
Ook bij de Dogon bestaan zulke paren. Daar verwijzen ze vaak naar de volmaakte complementariteit van het manlijke en het vrouwelijke en zijn mogelijk een verwijzing naar de tweegeslachtelijkheid van wezens van een hogere orde.
Meubels kennen vaak een dubbele afbeelding van man en vrouw. Er is een Troon bekend van koning Njoya van de Bamun uit Kameroen waarin op de rugleuning een man en een vrouw zijn afgebeeld. Over dit volk – de Bamun – is niets bekend over een tweeling cultus of cultuur.[1]
En zo zijn er zo enorm veel voorbeelden te noemen van dubbelbeelden die niets met Tweeling cultus van doen hebben.
Enkelvoudige beeldjes
Er worden in tweelingencultussen bij lange na niet altijd twee beeldjes gesneden. Als één kind overlijdt wordt maar één beeldje gesneden. Overlijdt het andere kind niet dan blijft het daar bij. De schattingen zijn dat er tien keer zoveel enkelvoudige beeldjes zijn dan tweeling beelden.
Ook in het vlak van enkelvoudige beeldjes spelen de meeste beeldjes die op internet te zien zijn geen rol in een tweeling cultus. Heel vaak zijn het “gewoon” poppen, prachtig gemaakt, maar zonder ritueel doel. Of ze dienen heel andere spirituele doelen zoals: kracht beelden, vruchtbaarheidsbeeldjes of voorouderbeeldjes.[2]
In de menuopties hiernaast laten we de culturen zien die wel beeldjes snijden om tweelingen in hun éénheid te eren en te beschermen.
[1] Ontleent aan: Dr I. Vogelzang “Ere Ibeji” Pagina 21. Dit is een uitgebreide brochure bij een tentoonstelling in het Afrika Museum in 1994. ISBN nummer 90-71611-05-1 [2] Zie het boek “Isn’t s/he a Doll? 1996. Uitgegeven door het UCLA Fowler Museum of Cultural History, Los Angelos, California. ISBN 0-930741-54-4