Verering en beschermingseffect
In Tribale samenlevingen- van Kamtsjatka tot de Amerika’s – bestond niet de rationele verklaring voor de geboorte van tweelingen die wij er voor hebben. Bijgevolg bedacht men er (uit angst en verwondering) van allerlei andere verklaringen voor: dat de geest zich gesplitst had in een hemelse en een aardse geest, of dat de moeder het wel met een dier gedaan zou hebben (alleen dieren krijgen immers meerlingen) en vele andere positieve of hele angstige ideeën.
In plaats van de net geboren tweeling (en vaak ook de moeder) uit angst voor groot onheil te doden, ontwikkelden veel Afrikaanse stammen een cultuur van verering, met als bijeffect bescherming en zorg. Overleed toch één of beide kinderen van de tweeling dan werden er met veel aandacht rituelen uitgevoerd. Bij een aantal volken werd een beeldje gesneden dat als verbinding met de geest van het kind bleef gelden totdat het kind herboren was.
Die beeldjes zouden dus ook reïncarnatie beeldjes genoemd kunnen worden. Deze beeldjes werden verzorgd, gevoed, versierd, mee naar festiviteiten genomen, te slapen gelegd en gewekt alsof het levende kinderen zijn. Op deze website verzamel ik informatie over deze culturen en de (kunst)objecten die ze maken. En – helaas – over dorpen en subclans of regio’s waar afwijzing of erger plaatsvond.
Ook een mooie materiële cultuur
Met Tribale Kunst is het net als bij hedendaagse kunst: Het plaatje en het praatje verrijken elkaar. Je kunt het object eigenlijk alleen goed begrijpen als je iets weet over de bedoelingen ervan, over de kunstenaar en over de culturele context van het object. Daar hoort het besef bij dat Tribaal Afrikaanse volkeren er heel vaak niet op uit zijn om kunst te maken. Er worden (religieuze) gebruiksvoorwerpen gemaakt. Soms op een zeer kunstzinnige manier.
Ook als de “kunstzinnigheid” van het object niet hoog scoort is het nog altijd de antropologische authenticiteit die het de moeite van het bezit waard maakt. En een ereplaats in huis.
Verzamelen
De beeldjes en andere kunstobjecten (die o.a hier of hier gekocht en/of verzameld kunnen worden) illustreren dat verhaal. Maar let goed op!! Pas op voor bedrog! Het meeste wat u hier ziet is sierkunst. Soms aantrekkelijk, maar geen authentieke artefacten.
Bij het kopen van zo’n beeldje past enige kennis. Er is veel meer “namaak” dan authentiek. De meeste zijn voor toeristen gesneden. Vaak “opgeleukt” met kleurstoffen en sieraden die niet de moeder maar de handelaar er op aangebracht heeft. Ook kunnen authentieke beeldjes wel eens minder mooi zijn dan beeldjes die voor de westerse markt gesneden zijn.
Veel hangt dus af van de intenties waarmee u verzameld of éénmalig een object koopt. Voor sommige verzamelaars is authenticiteit DE enige heilige graal, voor andere is schoonheid en uitstraling het belangrijkste motief. Maar wilt u een paar beeldjes of een masker met een vakantie verhaal voor uw huiskamer? Of zoekt u een leuk verjaardagscadeau voor uw tweeling neef en nicht, dan zijn er prachtige objecten te koop voor veel minder geld dan de erkende – soms zelfs matig vormgegeven – authentieke objecten.
Wilt u toch wat meer geld uitgeven aan een authentiek object dan kunt u Bijvoorbeeld hier of hierof hier terecht. Voor authenticiteit betaalt u al snel ettelijke honderden euro’s, voor authenticiteit + plus artisticiteit moet in een paar duizend euro’s gaan denken.
Methode
De website is informerend, maar heeft geen wetenschappelijke pretenties. Het is de neerslag van het zoeken naar culturele schoonheid, geschiedenis en betekenis. De methode zal ik maar kortweg aanduiden als “Anthropology by Google”, waarnaast ik speur naar boeken of een (betaalde) artikelen downloaden.
Het doel is één overzichtelijke website te bouwen voor mensen in het Nederlandse taalgebied die in deze kunst en cultuur geïnteresseerd zijn of meer kennis willen hebben over het verhaal dat bij de kunst van deze culturen hoort. Heeft u zelf kennis of weet u onze voortschrijdende kennis te verbeteren dan nodigen ik u daar van harte toe uit.
Het zoekproces
Parallel aan het bouwen van de website speuren we op het internet en in boeken naar adequate kennis. Vervolgens vatten we het geleerde samen en publiceren het. Het kan zijn dat we met vragen beginnen en na een zoektocht meer vragen dan antwoorden overhouden. Vaak zullen er dus perioden van enige weken zijn waarin op de website weinig gewijzigd word.
In alle gevallen leggen we een sterke nadruk op respect voor de culturen waar we naar kijken. Dat betekent niet dat we geen positie innemen tegenover negatieve zaken als infanticide of sociale wreedheid, maar we zoeken met behulp van journalistieke en wetenschappelijke publicaties naar oorzaken en omstandigheden die het kunnen verklaren zonder aan “goed praterij” te doen.
Mijn visie op tribale cultuur kunt u hier lezen.
Laat u gerust vragen en opmerkingen op de website achter. We zullen bijna altijd na enige dagen reageren.
De opbouw
Onder het hoofdstuk Kennis vindt u in de eerste plaats algemene kennis over het fenomeen van tweelingverering en (helaas) afwijzing van tweelingen en infanticide wereldwijd en in Afrika.
In de het menu Blog proberen we u te vermaken met allerlei ervaringen en overwegingen die met verzamelen van Afrikaanse kunst en met het bouwen van de website te maken hebben. Neemt u vooral de zelfspot serieus.
Actualiteit
De cultuur van tweelingverering – lezen we zonder diepgaande uitleg her en der op internet – schijnt over het hoogtepunt heen te zijn sinds de 70’er jaren van de vorige eeuw. Na de dekolonisatie, sterker wordende nationale overheden en door invloeden van het christendom en de islam, is er sterke druk gekomen op het afschaffen van zowel de positieve rituelen als de negatieve praktijken. De verwachting is echter dat er in de uitgestrekte periferieën van landen en in de grote steden in Afrika nog steeds substantiële restanten van deze culturen te vinden zijn. Het zijn verwachtingen op grond van publiciteit over animistische praktijken die nu en dan onze media bereiken.
Met het uitzoeken en beschrijven van de mooie culturen en rituelen achter de tribale kunst van de tweelingverering, moet onvermijdelijk ook enige aandacht besteed worden aan de wreedheid bij culturen die tweelingen afwijzen. Die twee kanten van het verhaal hangen volledig samen.
Waarschijnlijk volledig ten overvloede, nog dit: Als uw indruk is dat het Afrika is dat uitblinkt op een negatieve culturele elementen, dan raden we u aan ook eens aandacht te besteden aan (bijvoorbeeld) de geniepige manier waarop die met o.a. kinderarbeid voor ons goedkoop gehouden worden. Of erger nog, de slavernij en onze rol daar in. Of nog erger nog: het lot van kinderen in concentratiekampen in de Tweede Wereld oorlog.
Verschrikkingen worden door mensen gemaakt. Niet door continenten.
In deze website willen we vooral aandacht besteden aan de schoonheid van de kunst van de culturen die hun tweelingen als een geschenk zagen en met culturele middelen probeerden te beschermen.
Amersfoort, november 2016
>> Een zwarte stip betekent tweelingen zijn welkom.
>> Een rode stip betekent beide tweelingen worden gedood.
>> Een rode cirkel betekent één van beide wordt gedood.
Lagercrantz ontleent deze kennis niet alleen aan professionele antropologische verslagen. Hij maakt ook gebruik van verslagen van reizigers, overheidsdienaren, evangelisten en anderen die om een of andere reden in contact stonden met een volk en aantekeningen maakten m.b.t. tot de omgang met tweelingen. Bij elkaar verzamelde Lagercrantz ongeveer 420 verslagen.