Op internet worden steeds opnieuw discussies gevoerd over de waarde of “echtheid” of begeerlijkheid objecten die onder de noemer “Tribale Kunst” vallen. met enige regelmaat
Op internet worden steeds opnieuw discussies gevoerd over de waarde of “echtheid” of begeerlijkheid objecten die onder de noemer “Tribale Kunst” vallen. met enige regelmaat verzanden de discussies in verwarring, onenigheid of zelfs flinke ruzies. Soms worden historische duidingen gebruikt, soms kunstzinnige, soms m.b.t. authenticiteit. Daarbij wordt een wolk van termen gebuikt:
fake, nice, authentic, beautifull, forgery, museaal, high quality, copy, namaak, airport art, voor de westerse markt gemaakt, voor export, ambachtsman uit de cultuur, uit de Kameroense kopieer industrie, collectable, mix van stijlen, good provenance, fantasy, artificial patina, top stuk, genuine, artificialy aged, great, niet authentiek, van het volk – voor het volk, wijkt af van de canon, modern …..
Zoals een cultureel antropoloog een cultuur probeert te begrijpen en te beschrijven (Wat doen ze, wat zeggen ze, wat zijn hun dieperliggende ideeën), kunnen we natuurlijk ook naar de wereld van Tribale Kunst liefhebbers kijken. Na de vele gesprekken die ik in de loop der tijd voerde met verzamelaars en handelaren heb ik al deze “aanduidingen” eens geordend, gegroepeerd en verwerkt in een zogenaamde statusladder. Ik hoop dat het een beginnende verzamelaar een beetje helpt wegwijs te worden in de “jungle” van de Tribale Kunst. Dat is het voornaamste doel, maar het nevendoel is ook een poging te doen de paradox bloot te leggen die met het strikte gebruik van de ééndimensionale termen “Great” en “Fake” te maken hebben.
Al ordenend en denkend kwam ik tot een onderscheid in 4 niveaus: (Als u al lezend bedenkt dat er ook andere indelingen mogelijk zijn – bijvoorbeeld door nog meer niveaus te onderscheiden – dan heeft u helemaal gelijk. Een indeling in vieren is vooral gekozen om het overzichtelijk te houden.)
We onderscheiden 4 niveaus: (Zie ook de submenu’s)
Statusladders worden gebruikt om een grote hoeveelheid ogenschijnlijk verschillende zaken in een overzichtelijke classificering onder te brengen. Meestal van hoog naar laag. Je komt dat op heel veel plekken tegen, bijvoorbeeld bij restaurants in de vorm van sterren of bij een miss-verkiezing of in de sociologie bij de maatschappelijke waardering van beroepen. Ze dienen om een complexe werkelijkheid beter begrijpelijk te maken. Ik hoop ook de ruzie-paradox die ons tribale kunstwereldje soms zo kenmerkt enigszins te demonteren.
Een paar Ere Ibeji’s die fantasievol afwijken van de canon. De tweeling is niet uitgebeeld als volwassenen, maar als pubers met een slungelig lijf, een papperig gezicht en scarificaties in een hippieachtig bloemmotief. Naar wie steken ze hun tong uit? Naar volwassenen? Of naar de toerist die deze beeldjes kocht? Is het Stones logo of steken ze hun tong uit naar het wereldje van de tribale kunst. De residuen in o.a. liezen en oksels lijken vervalst. Het ziet eruit als heel fijn zand met lijm vermengd. Geen topstuk, maar waarom eigenlijk niet? In ieder geval knap vakmanschap en kunstenaarschap.
Vooral op de grenzen tussen deze vier categorieën kan natuurlijk discussie ontstaan. Wat de één topkunst vindt, vindt de ander dat nog net niet. Het zij zo. Het oordeel over de kunstzinnigheid van objecten en de waardering op de kunstmarkt kan mens tot mens verschillen. Toch zijn deskundige kunstkenners het in meerderheid wel eens over de “echte” topkunst en antropologen zijn het onderling wel eens over wat authenticiteit is.
Een nuance die ik moet maken is dat zich in statusladders uitzonderingen voordoen. De officiële term daarvoor is “status incongruentie”. Doorgaans is er bijvoorbeeld tussen de status van een beroep, de opleiding en het geld wat je ermee verdiend een verklaarbare overeenkomst: hoge – langdurige opleiding, hoge verdienste, hoge status. (Een specialist in de gezondheidszorg) Maar een handelaar in oude metalen voldoet hier niet aan: namelijk vaak lage opleiding, hoge verdiensten, lage status. Bij een dichter of een musicus is het in de regel net andersom: meestal veel opleiding, hoge status, maar een magere opbrengst in termen van geld.. Kortom: de statusladder voor beroepen geld in de meeste gevallen, maar er zijn uitzonderingen en door die afwijkingen te bestuderen ontstaat weer nieuwe kennis. Dit geldt ook voor tribale kunst objecten. Ik kom daar hieronder op terug.
Bij Tribale objecten bestaan de samenstellende delen van de beoordeling uit: artistieke schoonheid, (bewijs van) authenticiteit, uniciteit en prijs. De redenering is dan: uniek object van hoge schoonheid, veel bewijs van authenticiteit en provenance leiden tot een hoge status en bijgevolg tot een hoge prijs.
Onderstaande indeling en beschrijving heb ik afgeleid uit talloze gesprekken, persoonlijk en op internet.