Definiërend:
- Het object is door een (meestal anonieme) ambachtsman uit de oorspronkelijk cultuur gemaakt, met de intentie het voor rituelen of als instrument te gaan gebruiken.
- Het object kan “gewoon” mooi zijn, maar dat is geen voorwaarde. De kwaliteit van het snijwerk is vaak alledaags, niet uitgesproken artistiek en soms ronduit ruw. Deze objecten zijn eerder charmant, intrigerend of zelfs ontroerend dan artistiek te noemen.
- Aan de gebruikssporen, residuen en versiering is vaak duidelijk zien dat het echt in rituelen of in het dagelijks leven is gebruikt. In veel gevallen zijn er – na in onbruik geraakt te zijn – sporen van weersinvloeden of beschadigingen.
Kortom: authentiek in de zin van de intentie waarmee het gemaakt werd en bewijzen van echt gebruik vormen de kern van deze categorie van objecten. Artistieke schoonheid is veel minder van belang. Zeldzaamheid is natuurlijk wel een aanbeveling!!
Kunstenaars verschillen in technische bekwaamheid, rijpheid en smaak. In het oude Benin waren kunstenaars in Gilden georganiseerd en leefden in een aparte wijk. In de Yoruba koninkrijken kon een houtsnijder vaak niet van zijn werk leven en was daarnaast ook nog kleermaker of kruidendokter of boer. Slechts een handvol kunstenaars werden door collega houtsnijders en niet-snijders als kunstenaars erkent. Bij de tweeling beeldjes van de Yoruba – de Ere Ibeji – zitten er heel veel die authentiek zijn, maar die artistiek als een soort ruwe “huisvadervlijt” beschouwd kunnen worden. Als verzamelaar ben ik voornamelijk een liefhebber van deze categorie.
Er bestaat ook nog zoiets als schijn authenticiteit. Soms worden dansen en rituelen uitgevoerd voor toeristen en zijn maskers en andere objecten direct na dat “gearrangeerde” gebeuren te koop, want dan zijn ze immers gebruikt en dus authentiek is de redenering. Vanzelfsprekend is dat niet het soort authenticiteit dat wij hier bedoelen. Die objecten zijn op z’n best kopieën. Sierkunst voor de westerse markt.
Deze objecten zijn in de regel voor enige honderden euro te koop. Ze ontlenen hun waarde (in brede zin) toch vooral aan de authenticiteit en het culturele verhaal dat er mee samen hangt . Ze brengen de westerse bezitter – aanvullend aan foto’s of boeken – op een uitzonderlijk intieme manier in contact met de betreffende tribale cultuur.
Authenticiteit staat hier dus voorop. Artistieke schoonheid en uniciteit zijn minder van belang. Het is de Heilige Graal van de antropologen en ook hogelijk gewaardeerd door “gewone” verzamelaars. Ze zullen in hun bijzonderheid en als illustratie bij een cultuurverhaal ook in op geschiedenis en cultuur gerichte musea te vinden zijn.
Klik op een foto voor meer informatie!!
